Nach oben
logo

Oligolektische Bienenarten

Die folgende Liste enthält zunächst alle in Deutschland festgestellten Bienenarten, die mehr oder weniger eng auf bestimmte Verwandschaftsgruppe der Pflanzen als Pollenquellen spezialisiert sind. Arten mit unklarem Pollensammelverhalten sind nicht enthalten, werden aber aufgenommen, sobald eine Klärung erfolgt ist. Solange sind sie als wahrscheinlich polylektische Arten aufzufassen. Bei Arten, die innerhalb der genannten Pflanzenfamilien auf die Vertreter bestimmter Gattungen spezialisiert sind, werden diese in Klammer genannt. Quellenangaben siehe unten.

Nach dem Artnamen folgt der Name der Pflanzenfamilie, auf die die betreffende Art spezialisiert ist. Wenn innerhalb der Pflanzenfamilien bestimmte Gattungen bevorzugt werden, sind diese in Klammern aufgeführt.

Andrena aberrans: Fabaceae (Chamaecytisus)
Andrena agilissima: Brassicaceae
Andrena apicata: Salicaceae (Salix)
Andrena chrysopus: Asparagaceae (Asparagus)
Andrena clarkella: Salicaceae (Salix)
Andrena curvungula: Campanulaceae (Campanula, Phyteuma, Edraianthus)
Andrena denticulata: Asteraceae
Andrena distinguenda: Brassicaceae
Andrena ferox: Bäume und Sträucher
Andrena florea: Cucurbitaceae (Bryonia, Ecballium?)
Andrena fulvago: Asteraceae (Cichorioideae)
Andrena fuscipes: Ericaceae (Calluna, Erica)
Andrena gelriae: Fabaceae
Andrena granulosa: Cistaceae
Andrena hattorfiana: Caprifoliaceae (Dipsacoideae) (Knautia, Scabiosa)
Andrena humilis: Asteraceae (Cichorioideae)
Andrena intermedia: Fabaceae
Andrena lagopus: Brassicaceae
Andrena lathyri: Fabaceae (Vicia, Lathyrus)
Andrena marginata: Caprifoliaceae (Dipsacoideae) (Scabiosa, Succisa)
Andrena mitis: Salicaceae (Salix)
Andrena nasuta: Boraginaceae (Anchusa)
Andrena nitidiuscula: Apiaceae
Andrena niveata: Brassicaceae
Andrena nuptialis: Apiaceae
Andrena nycthemera: Salicaceae (Salix)
Andrena pallitarsis: Apiaceae
Andrena pandellei: Campanulaceae (Campanula)
Andrena paucisquama: Campanulaceae (Campanula)
Andrena polita: Asteraceae (Cichorioideae)
Andrena potentillae: Rosaceae (Potentilla, Fragaria)
Andrena praecox: Salicaceae (Salix)
Andrena proxima: Apiaceae
Andrena rhenana: Asteraceae (Cichorioideae)
Andrena rosae: Apiaceae
Andrena ruficrus: Salicaceae (Salix)
Andrena rufizona: Campanulaceae (Campanula)
Andrena saxonica: Asparagaceae (Ornithogalum)
Andrena sericata: Salicaceae (Salix)
Andrena similis: Fabaceae
Andrena suerinensis: Brassicaceae
Andrena symphyti: Boraginaceae (Symphytum, Cerinthe)
Andrena taraxaci: Asteraceae (Cichorioideae)
Andrena tarsata: Rosaceae (Potentilla)
Andrena tscheki: Brassicaceae
Andrena vaga: Salicaceae (Salix)
Andrena ventralis: Salicaceae (Salix)
Andrena viridescens: Plantaginaceae (Veronica)
Andrena wilkella: Fabaceae
Anthidium byssinum: Fabaceae
Anthidium montanum: Fabaceae
Anthidium nanum: Asteraceae (Carduoideae)
Anthidium tenellum: Asteraceae (Carduoideae)
Anthophora furcata: Lamiaceae
Bombus gerstaeckeri: Ranunculaceae (Aconitum)
Camptopoeum friesei: Asteraceae (Carduoideae)
Chelostoma campanularum: Campanulaceae (Campanula, Edraianthus)
Chelostoma distinctum: Campanulaceae (Campanula, Edraianthus)
Chelostoma florisomne: Ranunculaceae (Ranunculus)
Chelostoma foveolatum: Campanulaceae (Campanula)
Chelostoma rapunculi: Campanulaceae (Campanula, Edraianthus)
Colletes collaris: Asteraceae
Colletes daviesanus: Asteraceae (Asteroideae)
Colletes fodiens: Asteraceae (Asteroideae)
Colletes halophilus: Asteraceae
Colletes hylaeiformis: Apiaceae
Colletes marginatus: Fabaceae
Colletes mlokossewiczi: Asteraceae
Colletes nasutus: Boraginaceae (Anchusa)
Colletes similis: Asteraceae (Asteroideae)
Colletes succinctus: Ericaceae (Calluna, Erica)
Dasypoda argentata: Caprifoliaceae (Dipsacoideae) (Knautia, Scabiosa)
Dasypoda hirtipes: Asteraceae (Carduoideae, Cichorioideae)
Dasypoda morawitzi: Asteraceae (Cichorioideae)
Dasypoda suripes: Caprifoliaceae (Dipsacoideae) (Knautia, Scabiosa)
Dufourea dentiventris: Campanulaceae (Campanula)
Dufourea halictula: Campanulaceae (Jasione)
Dufourea inermis: Campanulaceae (Campanula)
Dufourea minuta: Asteraceae (Cichorioideae)
Eucera alticincta: Asteraceae (Asteroideae)
Eucera cineraria: Fabaceae
Eucera dentata: Asteraceae (Carduoideae)
Eucera interrupta: Fabaceae
Eucera longicornis: Fabaceae
Eucera macroglossa: Malvaceae
Eucera nigrescens: Fabaceae
Eucera salicariae: Lythraceae (Lythrum)
Heriades crenulatus: Asteraceae (Carduoideae)
Heriades rubicola: Asteraceae
Heriades truncorum: Asteraceae
Hylaeus nigritus: Asteraceae
Hylaeus punctulatissimus: Amaryllidaceae (Allium)
Hylaeus signatus: Resedaceae (Reseda)
Lasioglossum costulatum: Campanulaceae (Campanula, Jasione, Adenophora)
Lithurgus chrysurus: Asteraceae (Carduoideae)
Lithurgus cornutus: Asteraceae (Carduoideae)
Macropis europaea: Primulaceae (Lysimachia)
Macropis fulvipes: Primulaceae (Lysimachia)
Megachile ericetorum: Fabaceae
Megachile genalis: Asteraceae
Megachile lapponica: Onagraceae (Epilobium)
Melitta dimidiata: Fabaceae (Onobrychis)
Melitta haemorrhoidalis: Campanulaceae (Campanula)
Melitta leporina: Fabaceae
Melitta melanura: Campanulaceae (Campanula)
Melitta nigricans: Lythraceae (Lythrum)
Melitta tricincta: Orobanchaceae (Odontites)
Melitturga clavicornis: Fabaceae
Osmia acuticornis: Fabaceae
Osmia adunca: Boraginaceae (Echium)
Osmia andrenoides: Lamiaceae
Osmia anthocopoides: Boraginaceae (Echium)
Osmia brevicornis: Brassicaceae
Osmia cerinthidis: Boraginaceae (Cerinthe)
Osmia gallarum: Fabaceae
Osmia labialis: Asteraceae (Carduoideae)
Osmia leaiana: Asteraceae(Carduoideae)
Osmia lepeletieri: Boraginaceae (Echium)
Osmia loti: Fabaceae
Osmia mitis: Campanulaceae (Campanula)
Osmia niveata: Asteraceae (Carduoideae)
Osmia ravouxi: Fabaceae
Osmia spinulosa: Asteraceae
Osmia tridentata: Fabaceae
Osmia villosa: Asteraceae
Osmia xanthomelana: Fabaceae (Hippocrepis, Lotus)
Panurginus herzi: Rosaceae (Potentilla)
Panurginus labiatus: Brassicaceae (v.a. Berteroa)
Panurgus banksianus: Asteraceae (Cichorioideae)
Panurgus calcaratus: Asteraceae (Cichorioideae)
Panurgus dentipes: Asteraceae (Cichorioideae)
Rhophitoides canus: Fabaceae (Medicago)
Rophites algirus: Lamiaceae (Stachys)
Rophites quinquespinosus: Lamiaceae (Betonica, Ballota)
Systropha curvicornis: Convolvulaceae (Convolvulus)
Systropha planidens: Convolvulaceae (Convolvulus)

Die nachfolgend aufgeführten Arten zeigen eine deutliche Bevorzugung der genannten Pflanzenfamilien als Pollenquellen, nutzen aber auch Vertreter anderer Familien. Man kann sie als »eingeschränkt oligolektisch« bezeichnen:

Andrena labialis: bevorzugt Fabaceae
Andrena lapponica: bevorzugt Ericaceae (Vaccinium)
Colletes hederae:
bevorzugt Aralicaeae (Hedera)
Megachile lapponica
bevorzugt Onagraceae (Epilobium)
Megachile nigriventris
bevorzugt Fabaceae
Osmia inermis
: bevorzugt Fabaceae (Lotus)
Osmia parietina: bevorzugt Fabaceae (Lotus)
Osmia uncinata: bevorzugt Fabaceae (Lotus)

Quellen

Müller, A. (2018): Pollen host selection by predominantly alpine bee species of the genera Andrena, Panurginus, Dufourea, Megachile, Hoplitis and Osmia (Hymenoptera, Apoidea). – Alpine Entomology 2: 101–113. DOI 10.3897/alpento.2.29250

Sedivy, C., Praz, C. J., Müller, A., Widmer, A.& Dorn, S. (2008): Patterns of host-plant choice in bees of the genus Chelostoma: the constraint hypothesis of host-range evolution in bees. – Evolution 62: 2487–2507.

Westrich, P. (1989): Die Wildbienen Baden-Württembergs. 2 Bände, 972 S., 496 Farbfotos; Stuttgart (E. Ulmer). [1990 2., verb. Auflage].

Westrich, P. (1998): Zur Verbreitung und Ökologie der Seidenbiene Colletes collaris Dours (Hym., Apidae). – Ent. Nachr. Ber., 41 (3) (1997): 141–148.

Westrich, P. (2010): Untersuchungen zum Blütenbesuch von Bienen (Hymenoptera, Apidae) an Ornithogalum s. l. (Milchstern, Hyacinthaceae). – Eucera 4: 1–17. 

Westrich, P. (2018): Die Wildbienen Deutschlands.– 824 S., 1700 Farbfotos. Stuttgart (E. Ulmer). [1990 2., aktualisierte Auflage].

Westrich, P. & K. Schmidt (1987): Pollenanalyse, ein Hilfsmittel beim Studium des Sammelverhaltens von Wildbienen (Hymenoptera, Apoidea). - Apidologie, 18: 199-214.

-----
2. Juli 2021

 

Zur nächsten Seite dieses Kapitels